AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

«KONSERVATORİYA» 2019 № 4 (46)

GƏNC İFAÇI MƏDİNƏ ŞAHGƏLDİYEVA

PDF

        Tarix boyu Azərbaycan xalq çalğı alətlərinin ifaçılıq sənətində gözəl sənət­kar­la­rın gətirdiyi yeniliklər ənənələrə çevrilərək bu gün də yaşayır və inkişaf etdirilir. Təq­di­rəlayiqdir ki, Azərbaycan xalq çalğı alətlərinə olan maraq olduqca böyükdür və öl­kə­mizdə istedadlı gənc ifaçılar nəsli irəliləməkdədir. Azərbaycanda kamança ifaç­ı­lı­ğı­nın böyük tarixi ənənələrə malikdir. Ölkənin bir çox ərazilərində müxtəlif zəngin üs­lub təmayüllərinə malik olan ifaçılıq məktəbləri fəaliyyət göstərib. Görkəmli kamança ifa­çılarının, ustadların xidmətləri, onların arasıkəsilməz ifaçılıq fəaliyyəti bu alətin inki­şafını və təkamülünü təmin etmişdir.

      Təqdim olunan məqalə çox gənc və eyni zamanda böyük nailiyyətlər əldə etmiş, bən­zərsiz qabiliyyəti olan, istedadlı kamança ifaçısı Mədinə Şahgəldiyevaya həsr olu­nur. Xüsusi qabiliyyət sahibi olan bu gəncin nailiyyətləri gözə çarpan olduğu üçün onun uğurları hamını sevindirir və qürurlandırır.

        1995-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuş M.Şahgəldiyeva yaşadığı evdə daima ona ana laylası kimi doğma və əziz olan kamanın səsini eşidirdi. Valideynlərinin arzu­su balaca Mədinəni gözəl kamança ifaçısı kimi görmək olduğu üçün onu 2004-cü ildə Q.Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbinin kamança sinfində təhsil almaq üçün gön­dərirlər. Mədinənin bir musiqiçi kimi formalaşmasında bir neçə amili qeyd et­mə­li­yik. Bu, ilk növbədə onun fərdi istedada malik olması, digər tərəfdən isə musiqiçi, müəl­lim ailəsində boya-başa çatması idi. Onun anası və xalası gözəl kamança müəl­li­mi Almaz Kərimovanın yetirmələri olublar. Məhz bu alətin sirlərinə yiyələnmək onun vali­deynlərinin, həm də xalası, gözəl pedaqoq Təranə Babayevanın böyük arzusu idi.

2018-ci ildə Qazaxıstanda keçirilən Tlep Aspantayul adına

simli xalq çalğı alətləri üzrə II Beynəlxalq müsabiqəsində birinci dərəcəli

diploma layiq görülmüş M.Şahgəldiyeva

      Musiqi məktəbində Mədinə T.Babayevanın sinfində oxuyarkən o, məktəbin fəal, iste­dadlı şagirdi kimi tanınıb. Müəlliminin səyi və özünün zəhmətsevərliyi nəticəsində mu­ğam sənətinin ecazkar aləminə daxil olub və kamança alətinin geniş imkanlarını mə­nimsəməyə başlayıb. Mədinə musiqi məktəbinin müxtəlif tədbirlərində hər ilin so­nun­da keçirilən yekun konsertlərində iştirak edib, yaddaqalan ifası ilə seçilib, istedadı, fərq­li çalğısı ilə hamının diqqətini cəlb edib. O, respublikamızda və ondan kənarda ke­çi­rilən müsabiqələrdə, festivallarda eləcə də müxtəlif tədbirlərdə çıxışlar edib, hər dəfə səh­nəyə çıxaraq milli alətimiz olan kamançanı geniş auditoriyaya sevdirməyə çalışıb.

      Gənc ifaçı 2008-ci ilin mart ayında Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən ke­çirilən xalq çalğı alətləri üzrə Respublika müsabiqəsinin, həmin ilin aprel ayında isə Təh­sil Nazirliyi tərəfindən təşkil edilmiş Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 85 illik yu­bileyinə həsr olunmuş I Respublika müsabiqəsinin iştirakçısı olub və hər iki mü­sa­bi­qədə laureat adını qazanıb. Xronoloji ardıcıllığa nəzər yetirdikdə Mədinənin hər il müx­təlif müsabiqələrdə iştirak etməsini müşahidə edirik. Ayrı-ayrı müsabiqə, fes­ti­val­lar­da iştirak üçün aparılan hazırlıqlar, məşqlər, böyük əmək, çalışqanlıq gənc ifaçının çal­ğısını tədricən kamilləşdirir və yeni çalarlarla zənginləşdirir.

         Mədinənin musiqi məktəbində təhsil aldığı illərdəki uğurlu nailiyyətlərindən biri kimi 2009-cu ilin may ayında SSRİ-nin və Ukraynanın xalq artisti, gözəl dirijor, gör­kəm­li violin ifaçısı olan V.Spivakovun rəhbərliyi ilə Beynəlxalq xeyriyyə fondu tə­rə­fin­dən təşkil olunmuş “Moskva dostları qarşılayır” («Москва встречает друзей») adlı festivaldakı çıxışı idi. Mədinənin mükəmməl ifası hamının diqqətini cəlb edib, şəx­sən V.Spivakov tərəfindən isə yüksək qiymətləndirilib. Azərbaycan qızının ifası Moskva mətbuatında Y.Martınyuk tərəfindən dərc olunmuş «Про приглашению Спи­ва­кова» adlı məqalədə xüsusi vurğulanır. Elə bir neçə aydan sonra o, yenidən Ru­si­ya­nın Moskva və Kazan şəhərlərində Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə ke­çirilən Azərbaycan mədəniyyəti günlərində çıxış edib. O, Moskvanın Sütunlu za­lın­da, «Звездный городок»un konsert salonunda Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Tey­mur Göyçayevin rəhbərlik etdiyi orkestrin müşayiətilə C.Cahangirovun “Rondo” və V.Adıgözəlovun “Skerso” əsərlərini ifa edib.

     Mədinənin ən böyük uğurlarından biri 2010-cu ildə Mədəniyyət və Turizm Na­zir­liyi tərəfindən keçirilən “Uşaq musiqi və incəsənət məktəbləri şagirdlərinin xalq çal­ğı alətləri üzrə II respublika müsabiqəsində” iştirak etməsidir. O, yüksək səviyyəli ifa­sı ilə hamının diqqətini cəlb edib və birinci yerə layiq görülüb. Təbii ki, bu uğur gənc ifaçının həyatında böyük və yaddaqalan bir hadisə olub, onun zəh­mət­se­vər­li­yi­nin, sənətinə vurğunluğunun nəticəsi idi. Mədinə daima öz üzərində işləyir, ifa etmək üçün yeni əsərlər axtarır, tədricən repertuarını genişləndirərək zənginləşdirir.

       2011-ci ildə Mədinə Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyinin bərpasının iyirminci il dönümünə həsr edilmiş “Milli musiqi alətləri ifaçılarının Respublika festivalında” çı­xış edib. Həmin festivalda o, yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirərək birinci yerə layiq gö­rülüb. İlin sonunda istedadlı gənclərin xüsusi təqaüdə layiq görülməsi ilə bağlı Azər­baycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən 19 dekabr 2011-ci il tarix­də imzalanmış sərəncamda həmin gənclərin siyahısında Mədinənin də adı var idi.

       Sənətə olan sevgi, özünə qarşı olan yüksək tələbkarlıq respublikamızda xalq çal­ğı alətləri ifaçılığı ilə bağlı keçirilən müxtəlif müsabiqə və festivallardakı çıxışlar Mə­di­nənin peşəkar sənətkar kimi yetişməsində mühüm rol oynayıb. Hər çıxışında o, din­lə­yicilərə yeni əsərlər təqdim edir, Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri ilə yanaşı Qərb bəs­təkarlarının yaradıcılığına da müraciət edib, onların əsərlərini məharətlə ifa etməyə çalışıb.

      2012-ci ildə Mədinə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının bakalavr pilləsinə da­xil olarkən muğam dərslərini adı Azərbaycan musiqi ictimaiyyətinə çox yaxşı tanış olan gözəl kamança ifaçısı, Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, dosent Elşən Man­surovun rəhbərliyi altında alıb, ixtisas üzrə isə əməkdar müəllim, dosent Afət Ka­zı­movanın sinfində oxuyub. Mədinə ali məktəbdə təhsil aldığı dövrdə də bir sıra mü­sa­biqələrdə çıxış edib. İfaçı 2012-ci ildə SSRİ Xalq artisti Bülbülün anadan olmasının 115 illik yubileyinə həsr olunmuş “Milli musiqi alətləri ifaçıları və xanəndələri” adlı mü­sabiqənin iştirakçısı olub və I dərəcəli diploma layiq görülüb. Həmin ildə Mədinə Azə­r­baycan Bəstəkarlar İttifaqının IX qurultayında iştirak edib, Azərbaycan Res­pub­li­ka­sının xalq artisti D.Dadaşovun Mədinəyə həsr etdiyi “Mədinənin sehrli kamanı” adlı əsə­rini ilk dəfə ifa edərək dinləyicilərə təqdim edib. Elə bu çıxışından sonra o, Azər­bay­can Bəstəkarlar İttifaqının təşkil etdiyi silsilə konsertlərdə dəfələrlə ən müxtəlif əsər­lə­ri və muğamları səsləndirməklə çıxış edib. Nəhayət, Mədinə 2014-cü ildə Azər­bay­can Bəs­təkarlar İttifaqı tərəfindən təqdim edilən Gənclər və İdman Nazirliyinin xü­susi mü­ka­fatı ilə təltif olunub.

      İstedadlı ifaçı nəinki respublikamızda, hətta ondan kənarda keçirilən festival, təd­birlərdə də çıxış edib. 2012, 2014-cü illərdə Gürcüstanda keçirilən “Dostluq gö­rü­şü” adlı konsertlərdə çıxış edərək fəxri fərmanlarla təltif olunub, 2013-cü ildə isə Tata­rıs­tan Bəstəkarlar İttifaqı tərəfindən “Avropa və Asiya” adlı XI Beynəlxalq musiqi fes­tivalında iştirak etmək üçün dəvət alıb. Həmin festivalda gənc ifaçı F.Əmirov, S.Ələsgərov, D.Dadaşov və S.Fərəcovun əsərlərini ifa edib və festivalın laureatı adını qa­zanıb. M.Şahgəldiyeva 2016-cı ildə Başqırdıstanın Ufa şəhərində keçirilən VIII “Ural Mono” adlı festivalda uğurla çıxış edərək fəxri fərmanla təltif olunub.

       2017-ci ildən təhsilini Azərbaycan Milli Konservatoriyasının magistr pilləsində  davam etdirən Mədinə əldə etdiyi nailiyyətləri ilə kifayətlənməyərək daim axta­rışlar aparır və öz sənətini kamilləşdirməyə can atır. Mədinə 2018-ci ildə Qaza­xıs­tan­da keçirilən Tlep Aspantayul adına simli xalq çalğı alətləri üzrə II Beynəlxalq mü­sa­biqəsində çıxış edib. İki turdan ibarət birinci turda o, Tlep Aspantayulun “Tolqau” adlı əsəri ilə çıxış etməli idi. İkinci turda isə gənc ifaçı F.Əmirovun “Muğam poe­ma­sı”nı səsləndirib və yüksək qiymətləndirilərək birinci dərəcəli diploma layiq görülüb. Hə­min ildə o, Bakıda keçirilən “Testene art Baku” müsabiqəsində də iştirak edib və birinci yerə layiq görülüb.

     M.Şahgəldiyeva daima öz üzərində çalışan, müxtəlif müsabiqə və festivallarda uğur­la iştirak edən və öz ifasını cilalayan və kamilləşdirən musiqiçidir. O, solo konsert ver­mək üçün geniş repertuar hazırlayır. Mədinə ilk solo konsertini 2016-cı ildə Azər­bay­can Milli Konservatoriyasının bakalavr pilləsində təhsil aldığı zaman keçirib. Hə­min solo konsert Azərbaycan Respublikasının xalq artisti S.Fərəcovun yaradıcılığına həsr olunub. Mədinə konsertdə bəstəkarın kamança üçün yazdığı “Unutma”, “Qayıt gü­lüm”, “Oğuz rəqsi”, “Şərq bazarı”, “Yallı”, “Ulduzlu gecə” adlı əsərlərini ifa edib.

M.Şahgəldiyeva müəllimləri: Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti,

dosent Elşən Mansurov və Təranə Babayeva ilə

       Mədinə ikinci solo konsertini Azərbaycan Milli Konservatoriyasının bakalavr pil­ləsinin sonuncu kursunda 2017-ci ilin mart ayının 10-da verib. Azərbaycan Milli Kon­servatoriyasının böyük zalında keçirilmiş bu konsert Mədinənin ali məktəbdə qa­zan­dıqlarının hesabatı, müəllimlərinin əməyinin qiymətləndirilməsi idi. Konsertə ali və orta təhsil müəssisələrinin, həmçinin Bakıda fəaliyyət göstərən bir çox musiqi mək­təb­lərinin rəhbər işçiləri, aparıcı müəllimləri və musiqi sevərlər dəvət olunmuşdu. Kon­sert uzun illər Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində çalışmış, onlarla ka­man­ça ifaçısı yetişdirmiş, Respublikanın əməkdar müəllimi mərhum Almaz xanım Kə­rimovanın əziz xatirəsinə həsr olunmuşdu. Konsertin proqramı geniş, rəngarəng və ol­­duqca mürəkkəb idi. İfaçı Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri ilə yanaşı Qərb bəs­tə­kar­larının yaradıcılığına da geniş yer ayırmışdı. Konsertdə gənc ifaçı J.Massne, P.Sa­ra­sate, Vaksman-Bize, Ə.Cavid, F.Əmirov, D.Dadaşov, S.Fərəcovun əsərlərini, həm­çi­­nin sevdiyi alətdə “Şur” muğamını məharətlə ifa etdi. Mə­lumdur ki, qədim dövr­lər­dən etibarən digər alətlər ilə yanaşı, kamançanın da mu­ğam sənətinin inkişafında bö­yük əhəmiyyəti və rolu olmuşdur. İfaçı, demək olar ki, bir çox çıxışlarında şifahi ən­ə­nə­li professional musiqimiz olan muğamları məharətlə ifa edir, onları sevdirir.

      Mədinənin ifasında səslənən hər yeni əsərdə ifaçının xüsusi musiqi duyumu, tex­ni­ki kamilliyi, zərif, incə zövqlə kamanı səsləndirmə bacarığı və böyük zəhmət əks olu­nurdu. Bunlarla yanaşı, konsertin ərsəyə gəlməsində, mürəkkəb proqramın hazır­la­ma­sında müəllimləri E.Mansurov, A.Kazımova və T.Babayevanın böyük rolu vardır.

      2017-ci ildə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının magistr pilləsinə daxil olan Mə­dinə sonuncu kursda oxuyarkən (2018) Bəstəkarlar İttifaqının Üzeyir Hacıbəyli adı­na konsert zalında üçüncü solo konsertini verib. Maraqlı proqram ilə çıxış edən Mə­dinə konsertdə Y.Sibeliusun violin və orkestr üçün konsertini bütövlüklə ka­man­ça­da ifa edib. Bununla yanaşı konsert proqramında P.Sarasatenin “Qaraçı havaları”, F.Əmirovun “Muğam poeması” , habelə “Cahargah” muğamı səslənib.

      Bəstəkarlar İttifaqının sədri, Azərbaycanın xalq artisti Firəngiz Əlizadə kon­sert­dən sonra çıxış edərək Mədinənin ifasını yüksək qiymətləndirib və bir sıra maraqlı mə­qamları tamaşıçılara açıqlayıb. Diqqətimizi cəlb edən fikirlərdən biri konsertdən əv­vəl Mədinə ilə görüşən F.Əlizadənin ifa ediləcək əsərlər, onların müəllifləri ilə ma­raq­­lan­ması oldu. Öz çıxışında F.Əlizadə emosiyalarını gizlədə bilməyərək düşün­dük­lə­rini belə ifadə etdi: “Mən biləndə ki, Mədinə konsertdə Y.Sibeliusun violin və or­kestr üçün konsertini ifa edəcək, dərhal əsərin kamança üçün kim tərəfindən iş­lən­di­yi­ni so­ruş­dum. O, isə cavabında dedi ki,  əsərin heç bir işlənməsindən istifadə et­mə­yib, burada heç bir dəyişiklik yoxdur və bəstəkar yazısına toxunulmayıb. Mən heyrətə gəl­dim və bugünkü ifa məni dərindən təsirləndirdi”.

      Bu konsert gənc kamança ifaçısının son çıxışı deyildi. O yenə səhnəyə çıxacaq, dün­ya klassikasının nümunələrini, Azərbaycan bəstəkarlarının maraqlı əsərlərini, mu­ğam­larımızı ifa edəcək. Mədinə səhnə üçün yaranıb, kamança onun həyatının ayrılmaz bir hissəsidir.

     Mədinə hal-hazırda Azərbaycan Milli Konservatoriyasında müəllim kimi çalışır, yi­yələndiyi bilikləri gənc nəslə ötürür. O, əldə etdiyi nailiyyətlərlə yenə də ki­fa­yət­lən­mir. O, Üzeyir Hacıbəyli XI Beynəlxalq Musiqi festivalında Rusiya Akademik Döv­lət xalq çalğı alətləri orkestrının bədii rəhbəri, baş dirijoru, xalq artisti D.Xox­lo­vun dirijorluğu ilə Azərbaycan Dövlət xalq çalğı alətlərinin müşayiətilə Q.Dinikunun “Mart yallısı”nı ifa etmişdir.

      Məqalə hazırlanan zaman ona tez-tez zəng edib bəzi məlumatlar toplayırdıq. Hər dəfə ünsiyyətdən əvvəl kamanın, sonra isə Mədinənin öz səsini eşidirdim. O, yenə məş­ğul olur, növbəti konsert proqramını hazırlayaraq gərgin çalışır. Biz isə gənc ifa­çıya sənətində yeni-yeni uğurlar arzulayırıq.

İradə HÜSEYNOVA

AMK-nın baş müəllimi,

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru

Mövzuya uyğun

• yazı yoxdur