AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

“KONSERVATORİYA”  2021 № 2 (51)

Rauf BƏHMƏNLİ

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru,

Ü.Hacıbəyli adına BMA-nın

böyük elmi işçisi

Ünvan: Ş.Bədəlbəyli küç. 98

E-mail: behmenli67@mail.ru

 UOT: 78.031.4                        

“XAN QIZLARI” ADLI AZƏRBAYCAN RƏQS HAVASININ

ERMƏNİLƏR TƏRƏFİNDƏN SAXTALAŞDIRILMASI

 

Xülasə: Məqalədə ermənilər tərəfindən “Xan qızları” adlı ikihissəli Azərbaycan xalq rəqsinin saxtalaşdırılaraq mənimsənilməsindən bəhs olunur. Burada, ilk dəfə Komitas tərəfindən mahnı kimi qələmə alındığını iddia edən ermənilərin rəqs haq­qın­dakı bütün müddəaları və sübutları tutarlı faktlarla, arxiv sənədləri və not yazı nü­munələri ilə ifşa edilmişdir. Uzun bir tarixi yol adlamış bu qədim oyun ha­va­sı­nın digər dövlətlərdə də Azərbaycan rəqsi kimi tanınması onun hansı xalqa mən­sub olduğunu təsdiqləyən vacib məsələdir. Məqalədə bu gün “Çal-oyna” xalq mah­nısı kimi məşhurlaşmış rəqsin ilk dəfə “Xan qızları” adı ilə yaranması, zaman ötdük­cə adının qonşu xalqların dilində “Xan gəzər”, “Xungüzər”, “Xingizər” kimi sözlərlə təhrif olunması qeyd edilir. Ermənilərin rəqsə verdikləri “Xnki tsar” adı­nın da belə təhrif olunmuş sözlərdən biri olması, oyun havasının bilərəkdən sax­talaşdırılaraq plagiata məruz qalması təqdim edilmiş məqalənin əsas məğzidir.

Açar sözlər: Azərbaycan xalq rəqsi, erməni saxtakarlığı, plagiat faktları

endir

 

 

PDF

 

 

 

 

ƏDƏBİYYAT:

  1. AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun Arxivi., 1a-96; qovluq 30.
  2. Azərbaycan xalq mahnı və təsnifləri. Tərtib edəni: Qafar Namazəliyev. : İşıq, 1985, 196 s.
  3. Azərbaycan xalq mahnıları. Not yazısı Səid Rüstəmovundur. B.: Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1967, s.120
  4. Azərbaycan xalq mahnıları. I cild. Tərtib edəni: Siyavuş Kərimi. : Öndər, 2005, 168 s.
  5. Bəhmənli R.B. Ermənilərin saxtalaşdırdığı Azərbaycan xalq rəqsləri. B.: Elm və təhsil, 2020, 88 s.
  6. Комитас. Песни., для голоса с фортепиано., редакция Х.В.Торджяна. Москва, Музгиз, 1936, 92 с.
  7. Russian-records.com. Мир русской грамзаписи. Хнкицар, народ­ый та­нец (аранж. Семён Каспаров) ГРК-К-135 1941, Москва. URL:https://russian-records.com/search.php?search_keywords=%D5%ED%EA%E8&l=russian

 

Рауф Бехменли

Доктор философии по искусствоведению,

Старший научный сотрудник БМА им. Г.Гаджибейли

 

АРМЯНСКАЯ ФАЛЬСИФИКАЦИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО 

НАРОДНОГО ТАНЦА «ХАН ГЫЗЛАРЫ»

 

Резюме: В статье рассматривается факт фальсификации армянскими музы­кантами двухчастного азербайджанского народного танца «Хан гызлары». Автор на основе убедительных архивных документов и нотных записей разоб­ла—чает все свидетельства, утверждающие, что данный танец является песней, напи­санной армянским композитором Комитасом. Тот факт, что эта древняя тан­цевальная мелодия признана в разных странах именно как азер­байджанский та­нец, также подтверждает ее национальную принад­леж­ность. В статье от­ме-чает­ся, что танец, широко известный в Азербайджане как народная песня «Чал-ойна», был создан под названием «Хан гыз­лары», а со временем его название было иска­жено на языке соседних народов такими словами, как «Хан гезер», «Хун­гюзар», «Хингизар». Суть в том, что армян­ское название «Хнки цар» является одним из таких искаженных вариантов и проис­хождение танца намеренно сфаль­си­фицировано, а музыка танца под­вер­глась плагиату.

Ключевые слова: Азербайджанский народный танец «Хан гызлары», армянская фальсификация, факты плагиата

 

Rauf Bahmenli

Ph.D in Art,

Senior Researcher BMA im. G. Hajibeyli

 

ARMENIAN FALSIFICATION OF THE AZERBAIJANI FOLK DANCE

«KHAN GYZLARY»

 

Summary: The article examines the fact of falsification of the two-part Azerbaijani folk dance «Khan Gyzlary». All the testimonies of the dance melody, which claiming that it was first written by Komitas as a song, have been denounced with convincing facts, archival documents and musical scores. The fact that this ancient dance melody, which has a long history, is recognized as Azerbaijani dance by other peoples, is also confirming its national attribution. The article notes that the originally this dance, widely known as the folk song «Chal-oyna», was first created under the name «Khan gyzlary», and over time its name was distorted in the languages of neighboring peoples with words such as «Khan gezer», «Khunguzar», «Khingizar». The essence of the article is that the name of the dance given by the Armenians «Khnki Tsar» is one of such distorted words, and the dance was deliberately falsified and plagiarized.

Keywords: Azerbaijani folk dance, Armenian falsification, facts of plagiarism

 

Rəyçilər:  

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor Malik Quliyev

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Nuridə İsmayılzadə

Mövzuya uyğun