AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

«KONSERVATORİYA» 2020 № 1-2 (47)

Vəfa XANBƏYOVA 

AMK-nın müəllimi

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Ünvan: Bakı, Yasamal rayonu, Ələsgər Ələkbərov 7

E-mail: vafa_musician@mail.ru

 UOT: 783

AZƏRBAYCANDA ŞƏBEH TAMAŞALARI VƏ İLK MİLLİ OPERA

 

Xülasə: Məqalədə Azərbaycan şəbeh tamaşalarının tarixinə, xüsusiyyətlərinə nəzər salınır. Burada ―Leyli və Məcnun‖ operasında şəbeh prinsiplərinin təcəssümündən, orada olan ağı və mərsiyələrdən söhbət açılır. Məqalədə şəbeh tamaşalarının tarixini, prinsiplərini əks etdirən bəzi mənbələrdən istifadə olunmuşdur. Əldə olunan nəticələr müşahidə və müqayisə yolu ilə aparılmışdır. Belə qənaətə gəlinir ki, bu operanın feno- menini dərk etmək üçün şəbehlərin qədim tarixinə nəzər salınmalıdır.

Açar sözlər: «Leyli və Məcnun» operası, şəbeh tamaşaları, ağı, mərsiyə, əzadarlıq, Ü.Hacıbəyli, təziyəxan, naqqali, pərdəhdarlar, təsnif, xanəndələr

endir

 

PDF

 

ƏDƏBİYYAT:

  1. Cahanı Qasım H. Azərbaycan ədəbiyyatında Nizami ənənələri. B.: Elm, 1979, 176
  2. Çəmənzəminli Y.V. Şəbihgərdanlıq // «Maarif və mədəniyyət» jurnalı. № 7-8, Bakı, 1927, s. 44-45.
  3. Hacıbəyov Ü.Ə. Seçilmiş əsərləri. B.: Yazıçı, 1985, 683
  4. Hüseyn Cavid. Əsərləri (I cild). B.: Lidеr nəşriyyat, 2005, 256
  5. Hüseyn S.B. Azərbaycan mərsiyə ədəbiyyatı və Əbülhəsən Racinin poetik dünyası. B.: Ekoprint, 2016, 200
  6. İslam coğrafiyasında və Azərbaycanda xalq oyunları və meydan tamaşaları. Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları. Bakı, Elm və təhsil, 2016, 328 s. URL:http://intangible.az/front/az/downloadExampleLibrary/4222
  7. Sarabski H.M. Köhnə Bakı. B.: Şərq-Qərb, 2006, 144
  8. Şuşinski F.M. Azərbaycan xalq musiqiçiləri. B.: Yazıçı, 1985, 478

Xarici dillərdə

  1. Alizadeh, Farideh; Hashim, Mohd Nasir. Ta’ziyeh-influenced Theate. CreateSpace Independent Publishing Platform,28 Dec 2015 — 84 pages ISBN: 978-1519731791 URL:https://www.academia.edu/20025940/Taziyeh-influenced_Theatre
  2. Willem Floor «The History of Theater in Iran — Persian Art and Culture». Mage Publishers. Retrieved 2019-10-05. June 2005 ISBN No0-934211-29-9
  3. Путинцева Т.А. Тысяча и одна ночь арабского театра. М.: Наука, 1977, 312

Saytoqrafiya:

  1. Babayeva Ə.A. Muğam və İslam dini mərasim sisteminin terminoloji əlaqələri URL:http://www.mugam.az/files/pdf/4.pdf
  2. Elçin Muxtar Elxan. Şəbih epik teatrımız. URL:http://azteatr.musigi-dunya.az/ meqaleler/sebeh_teatri.pdf
  3. Mirzə Ağadadaş Muniri. ―Anar qəsidəsi‖ URL: http://genderi.org/mirze-agadadas-html?page=12
  4. Peter Chelkowski   ―Time    Out    of    Memory:   Ta’ziyeh,   the    Total    Drama‖ URL:https://asiasociety.org/time-out-memory-taziyeh-total-drama
  5. Ta’zieh URL: https://www.accu.or.jp/ich/en/arts/A_IRN8.html

Вафа ХАНБЕКОВА

Доцент АНК, доктор философии по искусствоведению

 

АЗЕРБАЙДЖАНСКИЕ МИСТЕРИИ «ШАБЕХ» И ПЕРВАЯ НАЦИОНАЛЬНАЯ ОПЕРА

Резюме: Статья посвящена истории, особенностям Азербайджанских мисте- рий «Шабех». Также раскрывается претворение принципов мистерий «Шабех» в пер- вой национальной опере «Лейли и Меджнун» У.Гаджибейли, перечисляются мугамы, траурные плачи – агы, марсия. Обосновывается мысль о том, что разгадка феномена этой оперы связана с изучением древней истории «шабехов».

Ключевые слова: опера «Лейли и Меджнун», мистерии «Шабех», траурные плачи- агы, марсия, траур, У.Гаджибейли, тазияхан, наккали, пардахдар, тесниф, ханенде

 

Vafa KHANBAYOVA

Ph.D, Assosiate professor of ANC

AZERBAIJANI MYSTERIES «SHABEKH» AND THE FIRST NATIONAL OPERA

 

Summary: The article is devoted to the history and features of the Azerbaijani mysteries «Shabekh». It also reveals the implementation of the principles of the mysteries

«Shabekh» in the first national opera «Leyli and Majnun» by U.Hajibeyli, lists the mughams, mourning lamentations — agi, marsia. The idea that the solution to the phenomenon of this opera is connected with the study of the ancient history of the «Shabekhs» is substantiated.

Keywords: opera «Leyli and Majnun», mysteries «shabekh, mourning lamenters aqi, marsiya, U.Hajibeyli, taziyahan, nakkali, pardahdar, tesnif, khanende

 

Rəyçilər:

fəlsəfə elmləri doktoru, professor Gülnaz Abdullazadə;

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor Zemfira Qafarova

Mövzuya uyğun