AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

«Konservatoriya» jurnalı 2024 № 3 (64)

Nəsibə CƏFƏROVA

AMK-nın dissertantı

Ünvan: Yasamal r. Ə.Ələkbərov küç. 7

Elmi rəhbər: Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru,

dosent Fəxrəddin Baxşəliyev

E-mail: ceferova-nesibe@mail.ru

Etnomusiqişünaslıq    

UOT:78.031.4                  

DOI: 10.62440/AMK2024-3.s.51-63

 

QODU-QODU MƏRASİM NƏĞMƏSİNİN VARİANTLARI HAQQINDA

 

Xülasə: Məqalə Azərbaycan folklorunun bir janrı olan “Qodu-qodu” mərasiminə həsr edilmişdir. Bu mərasimin respublikamızda yayılma coğrafiyası, forma, məz­mun, vokal və oyun müxtəlifliyi, variantlılığı və digər səciyyəvi xüsusiyyətləri araş­dırılır. Həmin xüsusiyyətləri nümayiş etdirmək məqsədilə bir sıra folk­lor­şü­nas­ların, eləcə də müəllifin dissertasiya işi çərçivəsində təşkil etdiyi fərdi eks­pe­di­si­yalar zamanı Qax, Şəki, Balakən rayonlarından, hal-hazırda Bakıda yaşayan Nax­çıvan, Qərbi Azərbaycan, Qarabağ əsilli nümayəndələrdən əldə etdiyi “Qodu-qo­du” mərasim nəğmələrindən nümunələr göstərilmişdir. “Qodu-qodu” məra­sim­lə­rində ifa edilən nəğmələrin mətn və musiqi variantlığının araşdırılması m­ə­qa­lə­nin əsas məqsədlərindən biri kimi təqdim olunur. Bu istiqamətdə aparılan araş­dır­ma­lar əsasən nəğmələrin notlaşdırılması, ritm, faktura, poetik mətn, məqam, mu­si­qi baxımından müqayisəli təhlili aspektlərini əhatə edir. Tədqiqat işində həm­çi­nin, digər türkdilli xalqların folklorunda müxtəlif adlar daşıyan “Qodu-qodu” mə­rasim nəğmələrindən nümunələr qeyd etməklə bərabər, onların bəzi oxşar və fərq­li xüsusiyyətləri təhlil edilir.

Açar sözlər: Azərbaycan mərasim folkloru, “Qodu-qodu” mərasimi, qədim mərasim musiqisi, müqayisəli təhlil

 endir

 

PDF

 

 

 

ƏDƏBİYYAT:

  1. Allahmanlı, M.Q. Azərbaycan Qərb bölgəsinin mənəvi mədəniyyətindən (tarixi-etnoqrafik tədqiqat) / M.Q.Allahmanlı. – Bakı: Nurlan, – 2011, – 176 s.
  2. Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti (4 cilddə). – Bakı: Şərq-Qərb, II cild, – 2006, – 672 s.
  3. Azərbaycan ədəbiyyat tarixi. On cilddə, I cild. Şifahi xalq ədəbiyyatı. – Bakı: Elm, –2018, – 1072 s.
  4. Azərbaycan folkloru antologiyası. XII kitab. Zəngəzur folkloru / Toplayanı və tərtib edənləri V.Nəbioğlu, M.Kazımoğlu, Ə.Əsgər. – Bakı: Səda, – 2005, – 464 s.
  5. Azərbaycan etnoqrafiyası. I cild. – Bakı: Elm, – 1988, – 144 s.
  6. Çelebi, D.B. Türkiye ve Azerbaycan`daki Çocuk Oyunları ve Oyuncaklarının Kar­şılaştırmalı İncelemesi / Yüksek lisans tezi / – Muğla: Muğla Üniversitesi. – 2007, – 294 s.
  7. Əbdülhəlimov, H.Ə. Azərbaycan folklor antologiyası, VI kitabında (Şəki folkloru — II cild). – Bakı: Səda, – 2002, – 366 s.
  8. Fərzəliyev T; Qasımlı M. Azərbaycan folklor antologiyası. Naxçıvan folkloru. – Bakı: Sabah, – 1994, – 388 s.
  9. Fəttah Xalıqzadə ilə müsahibə. 06.04.2022
  10. Gözəlov, F.X; İmanov M.K; Rüstəmzadə İ.F; T.T.Orucov; Abbasov E.H. Qarabağ xalq oyunları və meydan tamaşaları. B.: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, – 2017, – 280 s.
  11. Hacıbəyli, Ü.Ə. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. – Bakı: Şərq-Qərb, – 2019, – 360 s.
  12. Hacılar, V. Azərbaycan folklor antologiyası, XXII kitab (Borçalı-Qarapapaq folkloru). – Bakı: Nurlan, – 2011, – 444 s.
  13. Həsənqızı, A.H. Folklorşünaslığa giriş (dərs vəsaiti). – Bakı: Elm və təhsil, – 2015, – 260 s.
  14. Qaralova, N.Z. Azərbaycan və İran “Şur” dəstgahlarının müqayisəli təhlili / Sən.üz.fəl.dok.al.ü. dis / – Bakı: – 2013, – 157 s.
  15. Məmmədova, M.N. Xalq oyun və tamaşalarının tipologiyası (Azərbaycan və Anadolu nümunələri əsasında) / Sənətş. üzrə f.dok. dis. – Bakı: – 2015, – 314 s.
  16. Təhmasib, M.A. Məqalələr. Tərtib edənlər: M.Cəfərli , O.Əliyev. – Bakı: Elm, – 2005, – 219 s.
  17. Məmmədova, G.A. Naxçıvanın musiqi folkloru. – Bakı: ADPU nəşriyyatı, – 2012, – 235 s.
  18. Nəbiyev, A.M. Azərbaycan xalq oyunları. – Bakı: Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, –1988, – 168 s.
  19. Nəbiyev, A.M. Nəğmələr, inanclar, aşıqlar. – Bakı: Yazıçı, – 1986, – 213 s.
  20. Səfərova, A.S. Neftçala-Salyan folklor mühiti. – Bakı: Elm və təhsil, – 2018, – 164 s.
  21. Şəki folklor örnəkləri. II kitab / – Bakı: Elm və təhsil, – 2014, – 408 s.
  22. Şirinova, S.T. Şəkinin musiqi folkloru / Sənətş. üzrə f.dok. dis. – Bakı: – 2009, – 314 s.

 

Rus dilində

  1. Халыкзаде, Ф.Х. Песни из Шеки / – Б.: “Фольклор и этнография”, – 2006, № 3-4, – с.44-53.

 

Nasiba JAFAROVA

Dissertant of the

Azerbaijan National Conservatory

 

ABOUT VARIANTS OF THE RITUALS SONG “GODU-GODU”

 

Abstract: The article is devoted to the ritual «Godu-godu» known among the people. The geography of the spread of this ritual in Azerbaijan, its form, content, variety, variability and other characteristic features of vocal and game performances are studied. To demonstrate these features, examples of ritual songs «Godu-godu» from the works of folklorists, as well as those collected by the author during expeditions to the Gakh, Sheki, Balaken regions are given. Various textual and musical versions of songs in the rituals of «Godu-godu» are studied. The article also analyzes some similarities and differences between ritual songs «Godu-godu» with different names in the folklore of other Turkic-speaking peoples.

Keywords: Azerbaijani ritual folklore, the ritual «Godu-godu», ancient ritual music, comparative analysis

Насиба ДЖАФАРОВА

Азербайджанская Национальная Консерватория

Диссертант

 

O ВАРИАНТАХ ОБРЯДОВОЙ ПЕСНИ “ГОДУ-ГОДУ”

 

Аннотация: Статья посвящена известному в народной среде обряду «Году-году». Исследуются география распространения этого обряда в Азербайджане, его форма, содержание, разновидность, вариантность и другие характерные осо­бен­ности вокальных и игровых выступлений. Для демонстрации этих осо­бен­нос­тей приводятся примеры обрядовых песен «Году-году» из работ фольклористов, а также собранных автором в ходе экспедиций в Гахский, Шекинский, Балакенские районы. Исследуются различные текстовые и музыкальные варианты песен в об­ря­дах «Году-году». В статье также анализируются некоторые сходства и раз­ли­чия обрядовых песен «Году-году» с разными названиями в фольклоре других тюр­коя­зычных народов.

Ключевые слова: Азербайджанский обрядовый фольклор, обряд «Году-году», старинная обрядовая музыка, сравнительный анализ

  

Rəyçilər:   

filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fəxrəddin Baxşəliyev;

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Humay Cabbarova-Fərəcova

 

 

  

Mövzuya uyğun