Spektral kompozisiyada harmonik əsasların dərki probleminə dair
AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI
«Konservatoriya» jurnalı 2024 № 3 (64)
Rəna FƏHRADOVA
Azərbaycan Milli Konservatoriyasının doktorantı
Elmi rəhbər: Lalə Şirməmməd qızı Hüseynova,
sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor
Ünvan: Yasamal r. Ə.Ələsgərov küç.7
Email: rena.fakhradova@gmail.com
Bəstəkar yaradıcılığı
UOT: 78.02
DOI: 10.62440/AMK2024-3.s.128-138
SPEKTRAL KOMPOZİSİYADA HARMONİK ƏSASLARIN DƏRKİ PROBLEMİNƏ DAİR
Xülasə: Məqalə XX əsrin ikinci yarısı – XXI əsrin əvvəllərində yaranmış musiqidə spektral kompozisiyaların harmonik əsaslarının dərki probleminə həsr edilmişdir. Gerard Grise (1946-1998) və Tristan Müray (1947-ci il təvəllüdlü) əsərlərində spektral kompozisiyanın törəmə proseslərinə diqqət yetirilir. Spektral kompozisiyanın musiqi mətninin təhlili göstərdi ki, additiv sintez metodu, yəni səs ahənglərinin akustik musiqi alətlərinə paylanması sayəsində səsin xassəsi olan tembr “məkan”, “hərəkət” və s. kimi keyfiyyətlərə malik səs maddəsinə çevrilir. Tembrin praktik və semantik baxımdan aksidensiyadan substansiyaya çevrilməsi müvafiq olaraq musiqi dilinin kateqoriyalı vahidlərinin bütün sırasının dərkinə aparır və musiqinin əsas kateqoriyalarının əlaqəsinə təsir göstərir.
Açar sözlər: spektral kompozisiya, səsin filtrasiyası, harmonik əsaslar, Gerard Grise, Tristan Müray
ƏDƏBİYYAT:
- Grisey, Gérard. Structuration des timbres dans la musique instrumental / G. Grisey // Le timbre, metaphore pour la composition. – – p. 352-385.
- Murail, Tristan. After-thoughts // Contemporary music review. – № 19, – С.5-9.
- Rose, François. Introduction to the Pitch Organization of French Spectral Music // Perspectives of New Music, Vol. 34, No. 2, Summer, – – p. 6-39.
- Гризе Ж. Структурализация тембров в инструментальной музыке / Пер. B. Серебряковой // Серебрякова B. Проблемы спектрального анализа на примере творчества Жерара Гризе: дипломная работа. Науч. рук. А.С. Соколов. МГК им. П.И. Чайковского. – Москва: – – 210 c.
- Гризе Ж. Структурирование тембров в инструментальной музыке / Пер. Д.B. Шутко // Музыкальная академия. – № 4. – с. 113–120.
- Сидорова Г. Творчество Кайи Саариахо 1980-х – 1990-х годов. Диссертация на соиск …кандидата искусствоведения. – Москва: – – 187 c.
- Теория современной композиции [учебное пособие] / М-во культуры и массовых коммуникаций Рос. Федерации, Федер. агентство по культуре и кинематографии, Гос. ин-т искусствознания, Моск. гос. консерватория им. П.И. Чайковского; [Г.В. Григорьева и др.], отв. ред. В.С. Ценова. – Москва: Музыка, – 2007. – 616 с.
- Шутко Д. Французская спектральная музыка 1970-1980-х годов: теоретические основы музыкального языка. Диссертация на соиск. …кандидата искусствоведения. – СПб., – – 188 c.
Рена Фахрадова
Докторант Азербайджанской Национальной Консерватории,
Научный руководитель:
Лала Ширмамед кызы Гусейнова,
доктор философии по искусствоведению, профессор
К ПРОБЛЕМЕ ПОНИМАНИЯ ГАРМОНИЧЕСКИХ ОСНОВАНИЙ
В СПЕКТРАЛЬНОЙ КОМПОЗИЦИИ
Аннотация: Статья посвящена проблеме понимания гармонических оснований в спектральной композиции второй половины XX – начала XXI века. В центре внимания – процессы порождения спектральной композиции, рассмотренные на материале сочинений Жерара Гризе (1946-1998) и Тристана Мюрая (р. 1947). Результат анализа музыкального текста спектральной композиции показал, что благодаря методу аддитивного синтеза, то есть раздаче гармоник звука акустическим музыкальным инструментам, тембр, будучи свойством звука, превращается в звуковую су6станцию, обладающую такими качествами как место, движение и т.д. Это практическое и смысловое преобразование тембра из акциденции в субстанцию, соответственно, влияет на понимание всего категориального ряда единиц музыкального языка и влияет на связность основных категорий музыки.
Ключевые слова: спектральная композиция, фильтрация звука, гармонические основания, Жерард Гризе, Тристан Мюрай
Rena Fakhradova
Azerbaijan National Conservatory, PhD student:
Scientific supervisor: Lala Shirmammad Huseynova,
PhD, professor
THE PROBLEM OF UNDERSTANDING HARMONIC BASES IN SPECTRAL COMPOSITION
Abstract: The article is devoted to the problem of understanding harmonic bases in spectral composition of the second half of the XX – beginning of the XXI century. The focus is on the processes of spectral composition generation, considered on the basis of the writings of Gerard Griesey (1946-1998) and Tristan Murail (b. 1947). The result of the analysis of the musical text of the spectral composition showed that due to the method of additive synthesis, that is, the distribution of sound harmonics to acoustic musical instruments, timbre, being a property of sound, turns into a sound substance with qualities such as location, movement, etc. This practical and semantic transformation of timbre from accident to substance, respectively, affects the understanding of the entire categorical range of musical language units and affects the coherence of the main categories of music.
Keywords: spectral composition, harmonic bases, sound filtration, Gerard Griese, Tristan Muray
Rəyçilər:
sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Tariyel Məmmədov
sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Fazilə Nəbiyeva