AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

“Konservatoriya” jurnalı 2024 № 2 (63)

Elmira HÜSEYNZADƏ

AMK, II k. Magistr

Etnomusiqişünaslıq

Elmi rəhbər: sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru,

professor Fəttah Xalıqzadə

Ünvan: Yasamal rayonu, Ə.Ələkbərov küç.7

Email: elmirahuseyn99@gmail.com

 

DOI: 10.62440/AMK2024-1.s.26-36

UOT: 78.031.4  

AZƏRBAYCAN XALQ MAHNILARNIN SİNTAKTİK QURULUŞ XÜSUSİYYƏTLƏRİ

(problemin qoyuluşuna dair bəzi mülahizələr)

 

Xülasə: Hazırkı məqalə Azərbaycan xalq musiqisində nisbətən az öyrənilmiş bir mə­sələyə – formanın əsasən sintaktik quruluşuna həsr olunmuşdur. Bu məqsədlə ən geniş yayılmış janrlardan biri — xalq mahnı yaradıcılığının müxtəlif janr və növ­lərinə müraciət edilmişdir. Sintaktik quruluş xüsusiyyətlərini öyrənmək məq­sədi ilə B.Asafyevin nəzəriyyəsinə əsaslanaraq, forma-kristal və forma-proses cə­hət­ləri vəhdətdə götürülmüşdür. Nəticədə bənd, bənd-nəqərat, sadə iki və üç his­səli formalarla yanaşı, onların yaranmasına səbəb olan intonasiya proseslərinə xü­susi diqqət verilmiş, mahnılarda bir cümlənin, eləcə də melodik sintaksisin cəm­lənmə və bölünmə xüsusiyyətləri aşkar edilmişdir.

 Açar sözlər: xalq mahnıları, musiqi forması, nəzəri təhlillər, kristallaşma və prosessuallıq, sintaktik quruluş xüsusiyyətləri, forma yaradıcılığı amillər

endir

PDF

ƏDƏBİYYAT:

  1. Hacbəyov Ü.Ə. Azərbaycan musiqi həyatına bir nəzər. / Seçilmiş əsərləri. B.: Şərq-Qərb, 2005, s. 376-386.
  2. Hacbəyov Ü.Ə. Azərbaycan türklərinin musiqi haqqında. Ön sözün və lüğətin müəllifi, F.Ş.Əliyeva. B.: Şərq-Qərb, 2005, 74 s.
  3. Hacıbəyli Ü.Ə. Azərbaycan musiqi həyatına bir nəzər./ Seçilmiş əsərləri. Bakı, Yazıçı. S. 184-194
  4. Zöhrabova L.R. Azərbaycan xalq mahnılarının tədqiqi məsələləri. Sənətşünaslıq üzrə e.d. almaq üçün Avtoreferat. 2021, Bakı, 46 s.
  5. Абезгауз И.В. Опера «Кероглы» Узеира Гаджибекова. М., Сов. kомпозитор, 1987, 232 с.
  6. Асафьев Б.В. Музыкальная форма как процесс. Л., 1973, 190 c.
  7. Mazel L.A. Musiqi əsərlərinin quruluşu. (Tərcümə edən G.Q.Hüseynova). B., Maarif, 1988, 516 s.

Notoqrafiya:

  1. Azərbaycan xalq mahnıları. Tərtib edən: S.Kərimi. I cild “Öndər nəşriyyatı”, 2005, 168 s.
  2. Azərbaycan xalq mahnıları. Tərtib edən: S.Kərimi. II cild “Öndər nəşriyyatı”, 2005, 128 s.
  3. Azərbaycan xalq mahnıları. Tərtib edəni Bülbül Məmmədov. (Not yazıları S.Rüstəmov, F.Əmirov, T.Quliyevindir). I cild, B.: 1981, 152 s.
  4. Azərbaycan xalq mahnıları. Tərtib edəni Bülbül Məmmədov. (Not yazları S.Rüstəmov, F.Əmirov, T.Quliyevindir). II cild, B.: 1982, 140 s.
  5. Hacıbəyov Ü.Ə., Maqomayev M.Ə. Azərbaycan türk el nəğmələri. B.: 1985, 67 s.

 

Эльмира ГУСЕЙНЗАДЕ

Азербайджанская Национальная

Консерватория, магистр, II курс

 

ОСОБЕННОСТИ СИНТАКСИЧЕСКОГО СТРОЕНИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ НАРОДНЫХ ПЕСЕН

(рассуждения к постановке проблемы)

 

Резюме: Настоящая статья посвящена к относительно малоизученной проб­леме азербайджанской народной музыке – синтаксису строения музыкальной фор­мы. С этой целью мы обратились к одной из распространенных жанров – на­родно-песенному творчеству. В своих анализах автор опиралась на теорию ака­де­мика Б.В.Асафьева и пыталась выявить кристаллическую и процессуальную фор­му песенных структур в их единстве. В результате, наряду с основными струк­турными-схемами песенных образцов, такими, как куплетная, куплетно-при­певная, двухчастная и трехчастная формы, рефренные структуры, были выяв­лены некоторые особенности процессуальности и синтактического строе­ния — дробление и суммирование, предложение — как самостоятельная основа пе­сен­ной формы.

Ключевые слова: народные песни, музыкальная форма, анализ, форма-кристал и процессуальность, синтаксические особенности, факторы формообразования

 

Elmira HUSEYNZADE

Azerbaijan National Conservatory

Master II course

 

SYNTACTICAL STRUCTURAL PECULIARITIES

OF AZERBAIJAN FOLK SONGS

(On the question of the issue)

 

Abstract: This article is devoted to the syntaxis and processualism of the traditional music of Azerbaijan – to the issue rarely studied by the national ethnomusicologists. With this aim ve decided to turn our attention to the widely spread genre of the culture – folk songs types applying the methodological approaches worked out by the academician B.V. Asafyev and paying a special attention to the both sides of musical forms — crystallic and processual ones. As a result, were revealed not only structural patterns of this national folk songs, such as strophical, refren structure, binary and ternary forms, as well as different peculiarities of the melodical syntaxis, and small units of the form in question.

Keywords: folk songs, musical forms, stylistical analyses, crystallin and processual sides, synaxis, factors of the form shaping

 

Rəyçilər:

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, AMK professoru Fəttah Xalıqzadə;

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, AMK professoru Jalə Qulamova

Mövzuya uyğun