Azərbaycan simli musiqi alətlərinin quruluş elementləri xalça ornamentlərində

Xülasə: Təqdim olunan məqalədə dünyanın bütövlükdə dərk olunmasına xidmət edən simli musiqi alət mədəniyyətinin xalça ornamentlərində mövqeyini müəyyən etmək, bu ornamentlərdə həndəsi işarələrin mahiyyətini aşkarlamaq qarşıya qoyulmuş ümdə vəzifələrdən biridir. Ehtimal olunur ki, xalça ornamentlərinin stilizəsində təsvir olunan həndəsi işarə, ieroqlif və piktoqramlar erkən dilin ifadə ünsürləridir. Burada konseptual məna yükü daşıyan, həndəsi işarələrlə təsvir edilən simli musiqi alətləri eləcə də boyaların artıb azalan dalğavari dinamikası assosiativ düşüncə vasitəsilə qəbul olunaraq özündə sakral məna daşıyan səsli musiqi mətnləridir.

Açar sözlər: simli musiqi alətləri, ənənə, xalça

ƏDƏBİYYAT:

Kərimov L. H. Azərbaycan xalçalarında ornament. B.: Yazıçı, 1985, 236 s.
Hacıyeva M. Xalça sənəti ornamentalistikasında yeni istiqamətin işlənməsinə dair / “İncəsənət və Mədəniyyət problemləri” Beynəlxalq Elmi jurnal. № 1 (31), 2010, s. 249-254
Tağıyeva R. S.Azərbaycan xalçası.URL: http://archive.is/KxWgR

Егана БАЙРАМЛЫ

Доктор философии по искусствоведению,

Старший сотрудник отдела «Мугамоведения»

Института Архетектуры и Искусства НАНА

СТРУКТУРНЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ СТРУННЫХ

МУЗЫКАЛЬНЫХ ИНСТРУМЕНТОВ В ОРНАМЕНТАХ КОВРОВ

Резюме: Целью представленной статьи является выявление элементов струнных музыкальных инструментов среди ковровых орнаментов, осознание значения геометрических знаков среди этих орнаментов и их роли в познании мира культуры. Предполагается, что изображенные на коврах стилизованные орнаменты геометрических знаков, иероглифов и пиктограмм являются элементами выражения первичной речи. Носящие концептуальную нагрузку, изображенные путем геометрических знаков струнные музыкальные инструменты, а также волнообразная динамика увеличения и уменьшения красок, воспринимаемые путем ассоциативного мышления, представляли собой звуковой музыкальный текст, имеющий сакральный смысл.

Ключевые слова: струнные музыкальные инструменты, традиция, ковер

Yegane BAYRAMLI

PhD in art studies

Institute of Architecture and Art of ANAS

Senior reserarcher of “Mugam studies” section

AZERBAIJANI STRINGED MUSICAL INSTRUMENTS AS SOUNDED

ORNAMENTS ON CARPET PATTERNS

Summary: Azerbaijani carpet having rich and centuries old history are art works expressing a coded text on itself. From this point of view we can say that the geometrical figures, musical instruments as well as increasing-decreasing wavy dynamic depicted on these carpets are sounding musical texts which carry sacral meanings by acquiring associative mind. Stringed musical instruments carrying conseptional meanings and described with geometrical figures represent centuries’ prosperity, our bloody memory jointly sounding music melody’s harmonic texture.

Key words: The stringed musical instruments, tradition, carpet

Rəyçilər: sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Sevil Fərhadova;

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əfsanə Babayeva