AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

“Konservatoriya” jurnalı 2024 №1 (62)

Kudret Abdullah HÜLYA

Ü.Hacıbəyli adına BMA-nın doktorantı

Elmi Rəhbər: fəlsəfə elmləri doktoru,

professor Gülnaz Abdullazadə

Ünvan: Ş.Bədəlbəyli küç. 98

Email: hulya.kudret.1993@gmail.com

 

DOI: 10.62440/AMK2024-1.s.41-50

 UOT 781.7   

TÜRKİYƏ VƏ AZƏRBYCAN MUSİQİSİNDƏ MƏQAM SİSTEMLƏRİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

 (SEGAH MƏQAMI ƏSASINDA)

 Xülasə. Məqalədə Azərbaycan və Türkiyə musiqisində məqam sistemlərinin xüsu­siy­yətlərinə nəzər yetirilir. Bu sahəni araşdırmış müxtəlif alimlərin tədqiqatlarına əsa­­sən Azərbaycan musiqisindəki şur və segah məqamlarının quruluşu, oxşar və fər­qli cəhətləri üzə çıxarılır. Müşahidələrə əsasən qeyd olunur ki, Qars bölgəsində Qarapapaq etnik qrupunun istifadə etdiyi məqamlar arasında hüseyni və segah mə­­qamları ən çox istifadə olunan məqamlar sırasındadır. Lakin məqam qu­ru­lu­şun­dakı oxşarlıqlar arasında ilkin səslər və intervallar oxşar olduğu halda, Türk və Azərbaycan musiqisində segah məqamının qalan səs intervalları tamamilə fə­rq­lidir. Bu, hər bir mədəniyyətin musiqi quruluşunun unikallığını və orijinallığını diqqətə çatdırır.

 Açar sözlər: segah, səssırası, xalq ozanı, məqam, komma, Qarapapaq etnik qrupu

endir

PDF

 

 

 

 

ƏDƏBİYYAT:

  1. Bulut, F. Makamsal Dikte ve Solfej / F.Bulut. – Ankara: Arkadaş Yayıncılık, – 2014. – 232 s.
  2. Devellioğlu, F. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat / – Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, – 2013. – 1712 s.
  3. Emnalar, A. Tüm Yönleriyle Türk Halk Müziği Ve Nazariyatı / – İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, – 1998. – s. 940
  4. Əmirov, F.C. Musiqi səhifələri – Bakı: İşıq, – 1978. – 143 s.
  5. Hacıbəyli, Ü.Ə. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. – Bakı: Apostrof Çap Evi, – 2010. – 175 s.
  6. Hüseynəli H. 20. Yüzyıl Azerbaycan Ve Türk Senfonik Müzik Eserlerinde Kullanılan Muğam-Makam Ezgiler: / Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi, Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi / – Ankara, 2021. –86
  7. İsmayılov, M.C. Azərbaycan xalq musiqisinin janrları – Bakı: Mütərcim, – 2023. – s 136
  8. Levent, N. Çağdaş Türk Müziğinde Dörtlü Armoni – İzmir: Diztek, – 1995. – 95 s.
  9. Özkan, İ.H. Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri / – İstanbul: Ötüken Yayınları, – 1987. – 688 s.
  10. Spatar, M.H. Müzik Yazılarım / – İstanbul: Pan Yayıncılık, – 2007. – 197 s.
  11. Soysal, F. Rast Muğamı Çerçevesinde Azerbaycan Muğam Kavramı: / İlahiyat Ana Bilim Dalı İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi / – İstanbul, 2012. – 258 s.
  12. Say, A. Müzik Ansiklopedisi [4 cilddə] / A.Say. – Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, – c.1. – 1992. – 1279 s
  13. Uçan, A. Türk Müzik Kültürü / A.Uçan. – Ankara: Evrensel Müzik Evi, – 2005. – 416 s.
  14. Yahya-Kaçar, G. Türk Mûsikîsi Rehberi / – Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtım, – 2009. – s.
  15. Yıldız, M. Karapapak-Terekeme Türklerinin Kültür Tarihi: [Elektron resurs] / Rusen Haber. – 13 iyun, 2018. URL:https://www.rusen.org/rusenhaber-karapapak-terekeme-turklerinin-kultur-tarihi/
  16. Sümbüllü, H.T. Geleneksel Türk Halk Müziği Kuramı Açısından Aşıklık Geleneğinde Kullanılan ‘Ayak’ Kavramı // – Ankara : Sanat dergisi, – 2007. № 12. – s. 59

 

Кудрет Абдулла Хюля

Докторант БМА имени Уз. Гаджибейли

ОСОБЕННОСТИ ЛАДОВЫХ СИСТЕМ В АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ И ТУРЕЦКОЙ МУЗЫКЕ

(НА ОСНОВЕ ЛАДА СЕГЯХ)

Аннотация: В статье рассматриваются особенности ладовых систем в му­зыке Азербайджана и Турции. На основе исследований различных учёных, изу­чав­ших эту область, выявляются структура, сходства и различия макамов шур и сегях. Наблюдения показывают, что среди макамов, используемых этносом Га­ра­па­паг в Карском районе Турции, макамы Хусейни и Сегях являются одними из наи­бо­лее используемых. Однако, несмотря на сходство структуры макама, при сходстве начальных звуков и интервалов, остальные звуковые интервалы макама сегях в турецкой и азербайджанской музыке совершенно различны. Это под­чер­ки­вает уникальность и своеобразие музыкальной структуры каждой культуры.

Ключевые слова: сегях, звукоряд, ашыг, мугам, комма, карапапак

 

Kudret Hülya

PhD student of Baku Music Academy named after Uzeyir Hajibeyli

 

FEATURES OF MAQAM SYSTEMS IN AZERBAIJANI AND TURKISH MUSIC

(BASED ON MAQAM SEGAH)

 

Abstract: The article examines the features of modal systems in the music of Azerbaijan and Turkey. Based on the research of various scientists who have studied this area, the structure, similarities and differences of the shur and segah maqams are revealed. Observations show that among the maqams used by the Garapapagh ethnic group in the Kars region of Turkey, the Huseyni and Segah maqams are among the most widely used. However, despite the similarity of the maqam structure, with the similarity of the initial sounds and intervals, the remaining sound intervals of the segah maqam in Turkish and Azerbaijani music are completely different. This emphasizes the uniqueness and originality of the musical structure of each culture.

Keywords: segah, series, folk bard, asygh mode, mugham, comma, karapapak

 

 Rəyçilər:

fəlsəfə elmləri doktoru, professor Gülnaz Abdullazadə

Mövzuya uyğun