AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

«KONSERVATORİYA» 2019 № 2 (44)

 

Könül ƏHMƏDOVA

Ü.Hacıbəyli adına BMA-nın doktorantı, elmi işçi

Ünvan: Bakı şəh., Ş.Bədəlbəyli küç.98

E-mail: konul_ahmedova@bk.ru

UDK: 78.071.1     

ÜZEYİR HACIBƏYLİNİN “ƏR VƏ ARVAD” ƏSƏRİNDƏ KOMİZM

endir

 

PDF

 

 

 

 

Xülasə: Məqalədə milli musiqili komediya janrının ilk nümunəsi olan Ü.Ha­cı­bəy­linin “Ər və arvad” əsərində komizmin təcəssümü izlənilir. Burada bəstəkar milli musiqi mə­də­niy­yə­tində ilk dəfə tətbiq olunan komik üsullar və ifadə va­si­tə­lə­ri aşkar edilir. Qeyd olu­nur ki, Ü.Hacıbəyli “Ər və arvad” musiqili ko­me­di­ya­sın­da bir model kimi əsas nü­mu­nə milli dra­ma­turgiyada yer almış komediya jan­rı­nı seçir, bu da obrazlar, yaratdığı ti­pajlarda özü­nü ifa­də edir. Obrazın komik tə­b­iətini açmaq məqsədilə bəstəkar şifahi ən­ənəli musiqi janr­la­rı­nın semantik ma­hiyyətinin dəyişdirilməsi üsuluna müraciət edir. O, “uy­ğun­suz­luq” me­to­du­na ar­xalanaraq, melodiya və sözlərin üst-üstə düşməməsi ilə ko­mik effekt əldə edir.

Açar sözlər: musiqili komediya, komizm, satira, xalq musiqisi, kuplet, mətn

ƏDƏBİYYAT:

  1. Абасова Э. Узеир Гаджибеков. Б.: Азербайджанское государственное издательство, 1975, с.141
  2. Меликов Х. Особенности стиля драматургия музыкальных комедий Узеира Гаджи­бекова. Б.: Азербайджанское государственное издательство, 1963, с.160
  3. Абасова Э. Оперы и музыкальные комедии Узеира Гаджибекова. Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1961, с.193
  4. Füzuli M. Əsərləri. II cild. B.: Şərq-Qərb, 2005, s.336
  5. Zöhrabov R. Bülbül və Azərbaycan xalq musiqisi. // «Musiqi dünyası», 2001, №1-2/7, s. 129-134
  6. Zöhrabov R. Azərbaycan təsnifləri / köçürəni: H.Arəşrad. Təbriz: Keyhan, 1991, s.220
  7. Kazımov Q.Ş. Seçilmiş əsərləri. 2-ci cild. B.: Nurlan, 2008, s.543
  8. Hacıbəyov Ü.Ə. Musiqili komediyalar: librettolar (tərtib edib Q.Qasımov). B.: Az SSR EA, 1959, 135 s.

Notoqrafiya

  1. Hacıbəyli Ü.Ə. Ər və arvad. B.: İnkişaf şirkəti, 2013, s.156
  2. Rüstəmov S. Azərbaycan xalq mahnıları. B.: Azərnəşr, 1967, s.120

 

Кенюль АХМЕДОВА

Докторант БМА им. У. Гаджибейли

научный сотрудник исследовательской лаборатории

 

КОМИЧЕСКОЕ НАЧАЛО В ПРОИЗВЕДЕНИИ УЗЕИРА ГАДЖИБЕЙЛИ «МУЖ И ЖЕНА»

Резюме: В статье рассматривается претворение комического начала в первой в на­­циональной музыкальной культуре и мусульманском Востоке музыкальной комедии У.Гад­жибейли «Муж и жена». Выявляются средства музыкальной выразительности, спо­собствующих раскрытию комического начала впервые нашедшие отражение в азер­байджанской композиторской музыке. Для раскрытия комической природы об­ра­зов композитор использует изменение семантического наклонения жанров устной му­зы­кальной традиции, прибегает к методу несоответствия мелодики и текста в во­каль­ных номерах.

Ключевые слова: музыкальная комедия, комизм, сатира, народная музыка, куплет, текст

 

Konul AHMADOVA

Doctoral candidate of BMA named after U.Hajibayli,

scientific worker

 

COMIC BEGINNING IN “HUSBAND AND WIFE” WORK BY UZEYIR HAJIBAYLI

Summary: The article deals with the implementation of the comic beginning in the first national musical culture of musical comedy U. Hajibeyli “Husband and Wife”. Comic methods and means of musical expressiveness are revealed, which were first reflected in Azerbaijani composer music. To reveal the comic nature of the images, the composer uses a change in the semantic inclination of the genres of the oral musical tradition, resorts to the method of inconsistency between melody and text in vocal parts.

Keywords: musical comedy, comedy, satire, folk music, couplet, text

 

Rəyçilər:

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə dolktoru, professor Könül Nəsirova;

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə dolktoru, dosent Nuridə İsmayılzadə

 

Mövzuya uyğun