Üzeyir Hacıbəylinin xalq mahnısına dair konseptual baxışları
AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI
«KONSERVATORİYA» 2019 № 3 (45)
Ü.Hacıbəyli adına BMA-nın dosenti
Ünvan: AZ-1014, Bakı, Ş.Bədəlbəyli küçəsi, 98.
Email: ariz-abdulaliyev@mail.ru
UOT: 784,4
ÜZEYİR HACIBƏYLİNİN XALQ MAHNISINA DAİR KONSEPTUAL BAXIŞLARI
Xülasə: Məqalədə Ü.Hacıbəylinin xalq mahnılarına dair 1920-ci illərdə irəli sürdüyü musiqişünaslıq konsepsiyası araşdırılır. Ü.Hacıbəyli xalq mahnısına çoxfunksiyalı və müxtəlif mövzulu bədii yaradıcılıq məhsulu kimi yanaşmış, xalq mahnısına ilk elmi tərif vermiş, janra humanitar elmlərin obyekti kimi baxmışdır. Onun konsepsiyasında xalq mahnısı həm musiqi, ədəbi, tarixi, etnoqrafik, estetik, psixoloji və mənəvi dəyərlərə malik janr kimi qiymətləndirilir, həm musiqi tarixinin və yaradıcılığının qədim qatı, həm də xalqın musiqi təfəkkürünün mənbəyi kimi təqdim olunur. Məqalədə Ü.Hacıbəylinin xalq mahnısı haqqında konsepsiyasına onun elmi baxışlar sistemi kimi yanaşılıb.
Açar sözlər: Azərbaycan xalq mahnıları, elmi tərif və qiymətləndirilmə, bəstəkar və xalq mahnısı, toplanma, yazıyaalma və nəzəri təhlil, sistemli və kompleks yanaşma, xalq mahnısının ümumi etnomusiqi modeli, konsepsiya
ƏDƏBİYYAT:
- Əmirov F.C. Üzeyir məktəbi / Musiqi aləmində. B.: Gənclik, 1983, s. 142-150.
- Hacıbəyov Ü.Ə. Azərbaycan musiqi həyatına bir nəzər / Seçilmiş əsərləri. On cilddə. II cild. B.: Azərbaycan EA nəşriyyatı, 1965, s. 215-225.
- Hacıbəyov Ü.Ə. Azərbaycanda musiqi tərəqqisi / Seçilmiş əsərləri. On cilddə. II cild. – B.: Azərbaycan EA nəşriyyatı, 1965. s. 239-250.
- Hacıbəyov Ü.Ə. İlk Azərbaycan xalq xoru / Seçilmiş əsərləri. 10 cilddə. II cild. B.: Azərbaycan EA nəşriyyatı, 1965. s.268-273.
- Hacıbəyov Ü.Ə. Musiqidə xəlqilik / Seçilmiş əsərləri. 10 cilddə. II cild. B.: Azərbaycan EA nəşriyyatı, 1965. s.322-325.
- Алексеев Э.Е. О современном типе этномузыковеда / Фольклор в современном мире: Аспекты и пути исследования. Сб.ст. М.: Наука, 1991. с.148- 151.
- Франтова Т.В. Изучение научного наследия композиторов как актуальная задача современного музыкознания // Фундаментальные исследования. 2014. № 12 (часть 12). с.2658-2662; URL: http://fundamental-research.ru/ru/article/view?id=36748
Доцент БМА им. У.Гаджибейли
КОНЦЕПТУАЛЬНЫЕ СУЖДЕНИЯ УЗЕИРА ГАДЖИБЕЙЛИ О НАРОДНОЙ ПЕСНЕ
Резюме: В статье рассматривается музыковедческая концепция Узеира Гаджибейли о народно-песенном творчестве. Композитор в своих статьях, написанных в 1920-е годы прошлого столетия, впервые в азербайджанском музыкознании осуществил новый и современный научный подход к народной песне. Согласно гаджибековской концепции, народная песня – это историческое, психологическое и эстетическое самовыражение народа, которое определяет его эстетический вкус, а также выявляет его творческий талант. У.Гаджибейли впервые представил общую этномузыкальную характеристику песенного жанра, определил его место в народно-культурной системе.
Ключевые слова: азербайджанские народные песни, научная дефиниция и оценка, собирание, запись и анализ народных песен, композитор и народная песня, системный и комплексный подход, общая этномузыкальная модель народной песни, концепция
Associate professor of BMA named after U.Hajibeyli
UZEYIR HAJIBAYLI’S CONCEPTUAL IDEAS ABOUT FOLK SONG
Summary: The article considers the musicological concept of Uzeyir Hajibeyli about folk-song creativity. The composer implemented a new and modern scientific approach to folk songs in his articles written in the 1920s for the first time in Azerbaijani musicology. According to the U.Hajibeyli’s concept, a folk songs – this is ethnographic, historical, psychological and aesthetic expression of a people, reveals its aesthetic taste and also its creative talent. U. Hajibeyli for the first time gave a general ethnomusical characteristic of the song genre, its place in the national cultural system is determined.
Keywords: Azerbaijani folk songs, scientific definition and evaluation, composer and folk song, collection, recording and analysis of folk songs, systematic and integrated approach, general ethnomusical model of folk song, concept
Rəyçilər:
fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, professor Gülnaz Abdullazadə
sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Mehparə Rzayeva