AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

«Konservatoriya» jurnalı 2025 № 1 (66)  

Rəşad İBRAHİMOV

Azərbaycan Milli Konservatoriyası

“İnstrumental Muğam” kafedrasının müəllimi

Ünvan: Yasamal ray., Ə.Ələkbərov küç. 7

E-mail: rashad0808@mail.ru

 UOT: 781,7                    

DOI: 10.62440/AMK2025-1.s.74-85

 

AZƏRBAYCAN MUĞAM DƏSTGAHLARINDA “MAYƏ” ANLAYIŞI

VƏ ONUN FUNKSİONAL MAHİYYƏTİ

Xülasə: Məqalədə muğam sənətində istifadə edilən, adı tez-tez hallanan “Mayə” an­layışının əsas məğzi açıqlanmış, muğam dəstgahlarının quruluşunda “şöbə” kimi ifa edilən “Mayə” ilə məqam nəzəriyyəsində muğamların tonallığını, istinad pil­ləsini təyin edən “mayə”nin fərqli funksional mahiyyəti, eləcə də oxşar mə­ziy­yət­ləri təhlil edilmişdir. Şərh olunan məlumatlar musiqi elmində adı şərəflə çə­ki­lən tanınmış bəstəkar və musiqişünas-alimlərin dəyərli əsərlərində qeyd edilmiş si­tatlarla, həmin mənbələrdə əksini tapan muğam cədvəlləri ilə öz təsdiqini tap­mış­dır.

Açar sözlər: muğam, dəstgah, mayə, şöbə, məqam

endir

PDF

ƏDƏBİYYAT:

  1. Bakı Musiqi Texnikumunun “Şərq şöbəsi” üçün muğamların tədris Proqramı. / Tərtib edəni: Üzeyir Hacıbəyov – Bakı: 1925, 20 s.
  2. Bakıxanov, Ə.M. Proqram. / Orta İxtisas Musiqi məktəblərinin Muğam şöbəsi üçün. – Bakı: − 1952, − 25 s.
  3. Bədəlbəyli, Ə.B. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti. – Bakı: Şərq-Qərb, – 2017, – 470 s.
  4. Hacıbəyli, Ü.Ə. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları: 4-cü nəşr. – Bakı: Yazıçı, – 1985, – 154 s.
  5. İsmayılov, M.C. Azərbaycan xalq musiqisinin janrları. – Bakı: İşıq, – 1984, – 100 s.
  6. İsmayılov, M.C. Azərbaycan xalq musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi-metodik oçerklər. – Bakı: Elm, – 1991, – 120 s.
  7. Muğam proqramı. / Tərtib edən: Kamil Əhmədov. – Bakı: − 1980, − 22 s.
  8. Məhəmmədzadə F.İ. Azərbaycan muğam dəstgahlarında “Bərda.t”ın funksioanl əhəmiyyəti. Sən. üzrə fəls. dok. elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilən diss. Avtoreferatı. B.: Mütərcim, 2025, 28 s.
  9. Məmmədli F.İ. XX əsrin əvvəllərində “Rast” muğamının səs və not yazılarında “Bərdaşt” şöbəsi. // “Konservatoriya”, 2017, № 2 (36), s.17-24.
  10. Zöhrabov, R.F. Azərbaycan muğamları. – Bakı: Təhsil, – 2013, – 336 s.
  11. Zöhrabov, R.F. Muğam. – Bakı: Azərnəşr, – 1991, – 119 s.
  12. Сафарова, З.Ю. Мир Мохсин Навваб. – Б.: Язычы, –1983, – 42 с.

 

Notoqrafiya

  1. Məmmədli, Ə.M. Azərbaycan muğamları. – Bakı: Azərbaycan, – 2010, – 328 s.

Рашад ИБРАГИМОВ

Азербайджанская национальная консерватория

Преподаватель кафедры «Инструментальный мугам»

ПОНЯТИЕ «МАЙЕ» И ЕГО ФУНКЦИОНАЛЬНАЯ ЗНАЧЕНИЕ

В АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ МУГАМ — ДАСТГЯХ

 

Резюме: В статье объясняется основная суть понятия «Майе», которая исполь­зуется в искусстве мугама и часто упоминается, и подробно анали­зи­руется различная функциональная сущность «Майя», которая исполняется как «шебе» в структуре мугамных дастгяхов, и различная функциональная сущность «Майя», которая определяет тональность и опорный шаг мугамов в теории мака­ма, а также аналогичные достоинства. Изложенная информация под­т­вер­ждается цитатами из ценных трудов известных композиторов и музыковедов-ученых, чьи имена почитаются в музыкальной науке, и таблицами мугама, отра­жен­ными в этих источниках.

Ключевые слова: мугам, дастгях, майя, шебе, макам

 

Rashad IBRAHIMOV

Azerbaijan National Conservatory

Teacher of the Department of Instrumental Mugham

 

THE CONCEPT OF «MAYA» AND ITS FUNCTIONAL ESSENCE

IN AZERBAIJANI MUGAMS

 

Abstract: This study elucidates the fundamental essence of the concept of Maye, a term frequently referenced within the context of Azerbaijani mugham art. The research provides a comprehensive analysis of the dual functional significance of Maye−both as a shobe (section) performed within the structural framework of mugham dastgahs, and as a modal center that defines the tonal foundation and reference degree of mughams in modal theory. The study further explores the shared attributes and distinctions between these interpretations. The findings are substantiated through citations from the seminal works of prominent Azerbaijani composers and musicologists, whose contributions are held in high regard in the field of musicology. Additionally, the analysis is reinforced by mugham charts and theoretical models presented in these authoritative sources.

Keywords: mugham, dastgah, maye, shobe, maqam

 

Rəyçilər:   sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Rauf Bəhmənli

                     sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Humay Fərəcova

Mövzuya uyğun