AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI

«KONSERVATORİYA» 2019 № 3 (45)

Fazilə NƏBİYEVA

AMK-nın “Milli musiqi alətlərinin

təkmilləşdirilməsi” elmi-tədqiqat

laboratoriyasının baş elmi işçisi

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru

Ünvan: Bakı, Yasamal rayonu, Ə.Ələkbərov 7

E-mail: nebiyeva.fazile@mail.ru

 UOT: 793. 31

“YALLI” RƏQSLƏRİNİN NOT NƏŞRLƏRİNİN ETNOMUSİQİŞÜNASLIQ ƏHƏMİYYƏTİ

 endir

 

PDF

 

 

Xülasə: Hazırkı məqalə qədim tarixə malik, birlik və vəhdət mücəssəməsi olan, YUNESKO-nun təcili qorunma siyahısına daxil edilmiş Azərbaycan “yallı” rəqsləri ba­rə­dədir. Araşdırmada Günəşə sitayişi təzahür etdirən belə rəqslərin insanların erkən dün­yagörüşü forması ilə əlaqəli olması aşkar edilir. Fikirlər “Yallı” rəqsinin eti­mo­lo­gi­ya­sına dair mənbələrdə mövcud olan sitatlarla təsdiq olunur. Tədqiqatda müxtəlif i­l­lər­də ayrı-ayrı tədqiqatçılar tərəfindən toplanmış və nota salınmış yallı rəqslərinin not nəşr­ləri barədə məlumat verilir. Təqdim edilən cədvəllərdə yallıların adı, hissələrinin sayı, məqam tonallığı, metri, tempi və səssırasının diapazonu göstərilir.

Açar sözlər: yallı, dairəvi ayinlər, günəşə sitayiş, notlaşdırma, not məcmuəsi

ƏDƏBİYYAT:

Azərbaycan dilində

  1. Bağırov İ. “Yallı” haqqında bəzi qeydlər. // “Ədəbiyyat və incəsənət” qəz., Bakı, 1972, 8 iyul.
  2. Bəhmənli R. Azərbaycan yallıları. B.: Mütərcim, 2018, 140 s.
  3. Ələkbərova Ə. Yallı sənəti və onun Gəmiqaya rəsmləri ilə bağlılığı. // “Qobustan” jurnalı, 1999, № 2, s. 42-44
  4. Əlizadə S. Naxçıvan yallıları. Diplom işi. Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası. Bakı, 1971, 62 s.
  5. Həsənov K. Qədim Azərbaycan xalq rəqsləri. B.: İşıq, 1983, 59 s.
  6. Hüseynli B. Azərbaycan xalq rəqs melodiyaları. I dəftər. B.: Azərnəşr, 1965, 42 s.
  7. İsazadə Ə; Məmmədov N. Azərbaycan xalq mahnıları və oyun havaları. B.:Elm, 1984, 76 s.
  8. Quliyeva A. Türk aləmində Naxçıvan musiqi mədəniyyəti. Sən.üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dis. Avtoref. Naxçıvan, 2011, 25 s
  9. Məmmədova G. Naxçıvan musiqi folkloru. B.: ADPU-nəşriyyatı, 2012, 235 s.
  10. Məmmədli Ə; Məmmədli K. Naxçıvan-Şərur el yallıları. N.: “Əcəmi” Nəşriyyatı Poliqrafiya Birliyi, 2015, 276 s.
  11. Mirzəyev M. Naxçıvan xalq musiqisi. : “Əcəmi” Nəşriyyatı Poliqrafiya Birliyi, 2014, 48 s. (Təkrar nəşr).
  12. Seyidov M. Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. B.: Yazıçı, 1989, 485 s.

Rus dilində

  1. Алекперова А. Хороводные танцы «яллы» Нахичеванской зоны: Автор. диссерт. на соиск. уч.степ. кандид. искусств. Баку, 1994, 24 c.
  2. Алекперова А.М. Хороводные танцы «яллы» Нахичеванской зоны: Дис. …кандид. искусств. Баку, 1994, 124 c.

 

Фазиля НАБИЕВА

Старший научный сотрудник лаборатории

«Усовершенствование национальных

музыкальных инструментов» АНК,

доктор философии по искусствоведении

 

О ЗНАЧЕНИИ НОТНЫХ ИЗДАНИЙ ТАНЦА “ЯЛЛЫ”

В ЭТНОМУЗЫКОВЕДЕНИИ

 

Резюме: В статье дается обширная информация о нотных изданиях танцев «Яллы», собранных и нотированных отдельными азербайджанскими исследователями в раз­ные годы. В составленных таблицах представлены названия, количество частей, ла­до­вая основа, музыкальный размер, темп и диапазон звукоряда различных танцев «Яллы».

Ключевые слова: «Яллы», круговые ритуалы, поклонение солнцу, нотация, нотный сборник

 

Fazila NABIYEVA

Senior Researcher of the laboratory

“Improvement of national musical instruments” of AMC

Ph.D

 

ETHNOMUSICOLOGICAL SIGNIFICANCE OF MUSICAL EDITIONS

OF THE DANCE «YALLI»

 

Summary: The article is devoted to the species diversity of the ancient Azerbaijani dance “Yalli», which have an ancient history, included in the list of intangible heritage of UNESCO. It is noted that the round dance «Yalli», symbolizing the worship of the sun, is associated with the early form of people’s worldview. Opinions about the etymology of the dance «Yalli» are confirmed by quotations contained in the sources. Information is given about the first musical editions of dances collected and notated by individual researchers in different years. The presented tables show the names, number of parts, mode basis, musical meter, tempo and the scale of the dance «Yalli».

Keywords: «Yalli», circular rituals, sun worship, notation, music compilation

 

Rəyçilər:

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor Lalə Hüseynova;

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor Fəttah Xalıqzadə

Mövzuya uyğun